De legende van “De Engelenburcht” in Rome.

Geen toerist of pelgrim in de ‘Eeuwige Stad’ kan de glimmende vergulde engel op “De Engelenburcht” (Castel Sant'Angelo) missen. Deze staat hier ter herinnering aan een openbaring van de Aartsengel Michaël.
Toen in het jaar 590 de pest, die men 'inguinaria' noemde, in Rome een ware slachting onder de bevolking aanrichtte en, zoals toen gebruikelijk, men die als een hemels gericht zag, werd uiteraard paus Gregorius gevraagd wat te doen. Gregorius bedacht de Grote Litanie of Smeektocht.
Paus Gregorius I, verkozen in 590, organiseerde als boetedoening een processie door Rome en hij riep alle inwoners op die dag te bidden om bevrijding uit de dodelijke greep.
Toen de stoet op zo'n 500 meter van het Sint-Pietersplein vlakbij de rivier de Tiber was aangekomen, hield Gregorius halt. Voor hen aan de rivier lag een groot rond, vesting-achtig bouwwerk, feitelijk bedoeld als grafmonument, dat keizer Hadrianus (76-138 na Christus) voor zijn familie, opvolger en zichzelf bouwde.
Volgens overlevering zouden alleen al tijdens de processie 80 mensen zijn gestorven. De Paus, die zelf de processie leidde, droeg een afbeelding van de Heilige Maagd, waarvan sommigen beweren dat het door de evangelist Lukas geschilderd zou zijn. Het wordt nog bewaard in Santa Maria Maggiore.

De “Engelenburcht” in Rome

De processie bereikte de Ponte Alieno. Deze brug ( nu Ponte St. Angelo) over de Tiber verbindt het enorme mausoleum van Keizer Hadrianus met de stad. Toen de processie deze brug naderde werd een stinkende walm waargenomen, zwevend voor de genoemde afbeelding. Boven het mausoleum zag Paus Gregorius in een visioen een engel zijn bebloed zwaard in de schede steken terwijl andere engelen  ‘Regina Coeli laetare’ (Koningin van de Hemel, verheugt U) zongen. Totaal verbijsterd sprak de Paus: “O Heilige Maria, bidt voor ons, Halleluja” (het huidige Angelus tijdens de Paastijd). Vanaf dat moment verdween de pest.

   
Een van de mooiste beelden van de aartsengel Michaël, in krijgstenue en met vlammend zwaard, zoals de Bijbel aangeeft.
Dit beeld is het voorbeeld voor het helmteken op het Van Engelenburg-familiewapen.
(Collectie Henk J. van Engelenburg)
Paus Bonifacius IV (608-615) liet bovenop het mausoleum een kapel bouwen, ter ere van Michaël. Deze kapel is later vervangen door een beeld, welke door de eeuwen heen verschillende keren is vernietigd en evenzo vele malen in ere hersteld.
Sindsdien heet het keizerlijk mausoleum “De Engelenburcht” (Castel Sant'Angelo)
Als vervanging van het vroegere marmeren beeld van Michaël staat er nu als herinnering sinds 1752 een bronzen beeld van de engel op de "Engelenburcht", in een houding die herinnert aan de legende.
Het is geen wonder, dat deze legende een diepe indruk maakte op het steeds weer door de pest geplaagde Europa.
Dat heel veel mensen die legenden kenden, kwam door het boek "Legenda Aurea"(Gouden Legende) van Jacobus de Voragine. Deze Dominicaner monnik, later aartsbisschop van Genua, stelde in de 13e eeuw deze omvangrijke verzameling legenden over Middeleeuwse heiligen in kerkelijk chronologische volgorde samen.
In de late Middeleeuwen heeft dit boek enorme invloed gehad en diende vele doelen: voor onderwijs, kerkelijke praktijk, voor schilders en beeldhouwers etc. De Middeleeuwse mens was met dit boek beter bekend dan met de Bijbel.
Kastelen, maar ook woningen, die naar de mening van die tijd leken op de "Engelenburcht" in Rome, werden zo genoemd. In Europa zijn daar vele voorbeelden van, maar zeker ook ons kleine land is een aantal huizen en zelfs een kasteel met de naam "Engelenburg" rijk (geweest).